Remzi Kitabevi

“İyi iktisatçı olmak istiyorsanız iktisatı bir ders gibi değil toplumsal yaşamı anlamanın ve analiz etmenin bir aracı gibi görmeniz gerekir,” diyor bir “tweet”inde Mahfi Eğilmez. Eğilmez, gazetelerdeki ekonomi yazarlığı, Hitit tarihinden ve ekonomisinden esinlendiği edebiyat kitapları ve ekonomi üzerine yazdıklarıyla üzerinde durduğu bu noktayı yerinden kavramış ve yapıtlarıyla da üretkenliğini kanıtlamış bir iktisatçı. Akademisyen kimliğinin yanında kişisel blogu ve twitter hesabından yaptığı kısa analizlerde üretkenliğini dijital yayıncılık alanında da sürdürüyor.

Eğilmez bu sefer de “Makroekonomi” kitabını tamamlayan yeni kitabı “Mikroekonomi” ile karşımızda. Mikroekonomi, ekonomiyi firmalar, tüketiciler ve endüstriler üzerinden inceler. Aslında mikroekonomi işin makro boyutuna bakmadan önce parçaların işlenip doğru verilerin ortaya koyulduğu bir alandır. Mikroekonominin bu temel kavramlarını incelediği kitabında Eğilmez, diğer çalışmalarında olduğu gibi hem ilgili kişilerin okuyup yeni şeyler öğreneceği, hem de dışarıdan okurun kolay kavrayacağı bir kaynak oluşturmuş.

Mahfi Eğilmez, kitabına ekonomi biliminde anlatım yöntemlerini açıklayarak başlıyor. İktisat bilimini formatını oluşturan cebirsel ve geometrik anlatımı kapsayan matematiksel anlatım ve sözel anlatım. Yazar bu kitapta anlatım biçimi olarak sözel ve geometrik anlatımı tercih ettiğini belirtiyor. Bunun okur açısından en kolay yöntemlerden biri olduğunu da vurguluyor.

Kitap dokuz ana bölümden oluşuyor. Ekonominin temel kavramlarının ve geometrik ve fonksiyonel ilişkilerin açıklandığı ilk iki bölümde okuru hazırlıyor. Üçüncü bölümde mikro analizin temel kavramları olan piyasa, arz, talep ve denge kavramlarını inceliyor. Sonraki bölümlerde ise bu kavramlar ışığında tüketim, üretim ve piyasa ve denge tartışmalarını ele alıyor. Sekizinci bölümde ise temel mikroekonomi tartışmalarının dışında kalan ancak benzer bir noktadan hareket eden faktör piyasaları konusunu işliyor. Eğilmez bütün bu tartışmaları da denge analizi ve refah ekonomisi üzerine yorumlarıyla bitiriyor.

Mikroekonomi yazarlığı bir yanıyla zor, bir yanıyla kolay bir konu. Kolay yanı, ekonomi kelimesinin Yunanca kökeninden gelen ev idaresi anlamını düşündüğümüzde, birçok kişinin günlük hayatında kullandığı formülasyonlara dayanması. Ancak buradaki zor nokta herkesin ekonomi üzerine söyleyecek sözünün olması ve bilimsel temeli olmayan yorumlar yapması. Nasıl ki spor ve siyaset herkesin üzerinde yorum yaptığı bir konuysa ekonomi de iş dünyasının içinde olan herkes için böyle görünen bir özelliğe sahip.

Güncel bir tartışma üzerinden bakalım, AKP başta olmak üzere birçok partinin seçim vaadi olan asgari ücretin artırılmasına. Eğilmez blogunda asgari ücrette yapılacak zammı mikro-ekonomik ve makro-ekonomik açıdan inceliyor. Mikro-ekonomik açıdan incelediği yazısında maaş zammı nedeniyle bazı işletmelerin işten çıkarma yapacağı, bazılarının ürünlerinde fiyat artışına gideceği, ihracata yönelik firmaların da kârının düşeceği tespitlerinde bulunuyor.

Eğilmez bir yanda da zammın olumlu sonuçları üzerinde duruyor. Bu sonuçları, tüketimin ve talebin artması, talep artışıyla birlikte büyüme ivmesinin, büyümeyle birlikte istihdamın ve son olarak da tüketimle birlikte vergi tahsilatının da artması olarak görüyor. Yazar, olumsuz etkilerin olumlu olanlardan sonra ortaya çıkacağını, bir kısmında da iç içe geçeceğini belirtiyor. “Mikroekonomi” kitabı işte bu tartışmaların derinlemesine yapıldığı ve çeşitli perspektiflerin sunulduğu bir kaynak kitap.

Mikroekonominin bir diğer zor yanı da matematiksel terimlere ve formülasyonlara dayandırılarak gündelik hayattan koparılması. Ekonominin sadece profesyonellerin üzerine düşünebileceği bir alan olarak lanse edilmesi günümüz iktisatçılığının trendlerinden biri. Mahfi Eğilmez bu iki hatadan da kaçınarak yıllardır yazarlığını sürdürüyor, bu kadar çok okunmasının sebeplerinden biri de bu. Özellikle anglosakson eğitim veren akademik kurumlarda ekonomi bilimi artık neredeyse matematikle özdeşleşmiş durumda. Kârlılık maksimizasyonu adına işten çıkarmaların basit hesaplamaların bir sonucu olarak görülmesi gibi birçok karar aslında karar alıcıların bütün ekonomiyi matematiksel hesaplamalara hapsetmesinden kaynaklanıyor. Eğilmez’in halen sözü dinlenen bir yazar olması ise insani bakış açısını hiçbir zaman kaybetmemesinden kaynaklanıyor.

Eğilmez kişisel blogunda kitabını şu sözlerle tanımlıyor: “Bence, bir mikroekonomi kitabının bir yandan da analiz yapmayı öğretmeye çalışması gerekir. Yani bir mikroekonomi kitabı, mikroekonominin konularını işlemekle kalmamalı, örnekler vererek okuyucusunu analiz yapmaya özendirmeli.” Eğilmez, kitabının bölümlerinde önce konuyla ilgili temel bilgileri aktarıyor, daha sonra bunların arasındaki formülasyonları aktarıyor ve bölümü konuyla ilgili gündelik tartışmalar üzerinden tekrar açıklıyor.

Mahfi Eğilmez, kitabı okuyacakların bunu bir ders kitabı gibi değil, yaşamları boyunca karşılarına çıkacak sorunlarda yardımcı olacak bilgileri veren bir kitap gibi ele almaları için yazdığını belirtiyor. “Bu kitabı okuyanların çevrelerinde olup biten ekonomik olaylara farklı bir gözlükle bakacaklarını ve olayları analiz etmeye başlayacaklarını umuyorum,” diye de ekliyor. “Mikroekonomi” tam da bu perspektifin ince ince işlendiği bir kitap. En başta ders olarak ekonomiyi öğrenmesi gerekenlere kitabı tavsiye edelim. Kuru kuruya yazılmış ders kitapları arasında Eğilmez’in kitabı rahat bir nefes aldıracak cinsten. Sonrasında da dünyada olup bitenleri yorumlamaya çalışan herkese tavsiye edelim.

Kitabın sonunda daha fazla okuma yapmak isteyenler için bir kaynakça ve kitap içinde tekrar eden terimleri hatırlatmak için hazırlanmış bir sözlük de yer alıyor.

“Mikroekonomi”, Mahfi Eğilmez, 272 s., Remzi Kitabevi, 2015