Remzi Kitabevi

Hayaletleri ilk önce kim yarattı? Eski inanışlar mı? Yoksa onlar, insanların korkularını ifade ediş biçimlerinden biri, korkunun vücut bulmuş hali mi? Kim bilir belki de onu ilk kez bir delinin hezeyanları var etti. Paylaşılan hezeyan, insanların zihnindeki boşluğu öylesine doldurmuştu ki artık yaşamın vazgeçilmezi oluverdi hayaletler. Düşüncelerle beslenip, ritüellerle çağrıldı ya da kovuldular. Ergenliğinin başlarındaki Marjorie’nin hikâyesi de bu bilinmezlikten besleniyor. Karşı konulmaz, öngörülemez değişimler geçirerek kendini gösteriyor. Gerçek dışı deneyimler gerçeğin ta kendisiyle kucaklaşıyor ve egzorsizm ile hastalık arasında hızlı geçişlerin yaşandığı bir bilinmezler dünyasına kapı aralanıyor. Küçük kız hasta mı yoksa gerçekten ele mi geçirilmiş? Bunu anlamak için önce iyice bir korkmanız gerekiyor.

Sıkı fantastik edebiyat takipçilerinin bile pek aşina olmadığı bir isim Paul Tremblay. Yazarın önceki kitapları ülkemizde çok ses getirmese de son romanı “Kafamdaki Hayaletler” eleştirmenler ve edebiyatseverlerden tam not aldı. Hatta öyle ki, romanı okuyan, fantastik korkunun duayenlerinden Stephan King, Tremblay’ın kitabı için “Korkuyu iliklerime kadar hissettim ki beni korkutmak zordur” yorumunu yapmadan duramadı. Bu noktada karşımızda korku romanlarına yepyeni bir soluk getiren yetenekli bir yazar olduğunu söylemeliyiz.

“Her hikâyemizi hatırlamıyorum, ancak pekmez birikintisine yapışan bir arabayı kullanan kediyle ilgili bir hikâyemiz vardı. Tankında büyük siyah harflerle ‘PEKMEZ’ yazan kamyonun arkasından kahverengi yapışkan bir madde sızıyordu. Kedinin yüzüne benim taktığıma benzer siyah çerçeveli bir gözlük çizmiştim. Hikâyeler için yarattığımız tüm karakterlere bu gözlüğü çiziyordum. Kedi ve pekmez kamyonu arasındaki boşluklara ‘Kedi Merry pekmez birikintisine yapışıp kalınca ayakkabı fabrikasındaki işine geç kaldı ve o kadar kızdı ki şapkası kafasından uçup gitti’ yazıyordum.”

Hikâyenin içinde küçük kızların kafalarında yarattıkları öyküleri, belki kimi masumca gelen çocuksu oyunları bir fantezinin ateşleyicisi olarak görüyoruz. Sıradan bir hayali öykü, çocuk zihninin ince duvarlarını yırtıyor ve ortama hâkim oluyor. İşte tam burada okurun kafa karışıklığı başlıyor. Öykü sizi kendi boşluğuna çekiyor. Ait olmadığınız bu yabancı hayal evreninde tedirginliği ve kaçma isteğini yaşıyor, yazarın güçlü cümleleri ile hapsolduğunuz bu sahte boşlukta keyifli bir korkuyla tanışıyorsunuz.

Romanın diğer korku kurgularından farklı olduğunu birçok kez tekrarlamakta fayda görüyorum. Burada, “korkunç” gibi tek bir kelimeyle anlatılabilecek bir akışın çok ötesinde, sinsice yerleşen bir kuşku ve bilinmezlik hissinden bahsedebiliriz. Bilinmezliğin gerilimde en etkin güç olduğunu belirtmeye lüzum yok, ancak kimi yerlerde bir sonraki ânı deneyimlemek için hazır olup olmadığınızı sorgulamanız gerekeceğini şimdiden söylemem gerekiyor. Böyle bir durumda derin bir nefes işinizi bir nebze olsun kolaylaştırabilir.

“Mukavva evimin dış duvarları pencere pervazlarındaki çiçek saksıları, kayağantaşından çatısı ve hatta bacası bile keçeli kalemle yeşile boyanmış sarmaşıklar ve yapraklarla kaplıydı. Marjorie’nin büyüyen şeyleri evimi boğmuştu. Camdan bana bakan kediler kardeşti. Abla, başlıklı bir eşofman üstü giymişti ve hasta görünüyordu. Mukavva evimin içi odamdan daha karanlıktı. Tıpkı derin suların sığ sulardan daha karanlık olması gibi...” Tremblay’ın dilinde bazı özgün noktalar var. Örneğin tasvirlerin içinde okuru boğmuyor ya da olayın sonunu merak ettiğiniz süre, beklemekten sıkılacağınız kadar uzun değil. Yazar detayların konturlarını kalınca çiziyor ve içini doldurmayı okura bırakıyor. Böylece karşınızda tüm renkleri gözünüze sokulan bir tablo değil, kimi yerleri hayal gücünüzle parlatacağınız etkileşimli bir anlatı çıkıyor.

Şeytan çarpması size açık kapıları, o giriş ve çıkışları göstermiyor. Sadece kapalı odaları görüyoruz. Sanki Sartre’ın “Çıkış Yok” piyesinde oyuncuların bir evin içinde bölmelere ayrılmış alanlarda tekrar tekrar performans sergilemelerini seyrediyor gibiyiz. Barrett ailesi evin içinde, ama aynı zamanda hiçbir yerde. Bir odayla evin içindeki başka bir oda arasındaki bağlantıları görmemize ya da bu bağlantılar üzerine düşünmemize izin verilmiyor, bu yüzden Marjorie ya da Barrett ailesi için bir kaçış umudu yok. Ve biz izleyiciler şovu bu ürkütücü, sınırlı görüş açısından seyrediiyoruz. Yani biz onlarla birlikteyiz ama gerçekten orada değiliz. “Boşlukların arasındaki boşluklardan boşlukları seyrediyoruz ve canavarlar her zaman buralarda yaşar. Yaşar diyorum!” Kitapta bir aile dramının içinde gerçeküstü üretkenlikteki beyinlerin yarattığı dünyanın, her zaman keyifli renklerle bezenmediğini görüyoruz. Öyle ki, burada “zaptedilen” beyinler korkunun ördüğü duvarlar arasında hapsolmuş, gerilimin tüm hızıyla aktığı bir koridorda adeta boğuluyorlar. Kitap geniş bir zaman dilimi içinde hareketlilik gösteriyor. Böylece olayların öncesi ve sonrası arasında bağlantı kurmak için fazladan enerji harcamıyorsunuz. Zaten harcamamalısınız da, çünkü o enerji size korkarken gerekecek...

Fantastik edebiyatta çocuk kahramanların birer korku yumağı içinde hapsedildiği eserleri pek sevmem. Kitap bu yönüyle öncelikle kendisine temkinli yaklaşmama neden oldu diyebilirim. Zira kitaptan tüyleri diken diken olan Stephan King’e de her daim mesafeli duran bir okurum. Ancak benim gibi sıradan bir okur için, Tremblay ya da King gibi yazarların hayal gücünün zenginliği karşısında etkilenmemek elbette imkânsız.

Yazar korku romanlarının geleceğinde önemli bir yer edinebilecek mi? Göstergeler bu yönde. Zira “Kafamdaki Hayaletler” okurları korkutmak amacıyla kaleme alınmış güdümlü bir eser değil... Kitabı keyifle okuyacak fantastik edebiyat severlere ikinci bir müjde: Kitabın filminin anlaşması yapıldı, yakında romanın zihinleri zorlayan sahnelerini beyaz perdede de görebileceksiniz.

“Kafamdaki Hayaletler”, Paul Tremblay, Çev: Zeliha Babayiğit, 280 s., Numen Yayınevi, 2016