Remzi Kitabevi

Konuyla ilgili en yakın tarihli haber Almanya’dan gelmişti. Geçen yılın yaz aylarında Almanya’nın Rothenstein kasabasında inşa edilmiş; içinde birkaç yüzme havuzu, sinema, restoran ve spor salonu da barındıran “beş yıldızlı” bir sığınağın tanıtımı yapıldı. Her haliyle belli bir seviyenin üstündeki zenginlere hitap ettiği anlaşılan bu sığınağın depremler ve tsunamiler bir yana, nükleer patlamalarla kimyasal saldırılara da dayanıklı olduğu vurgulanıyordu haberde. Bir şarap mahzeni, dua odaları, sınıflar ve hatta kendi televizyon istasyonunun bile olduğu söyleniyordu. Kısacası, bir otel tanıtımından farksızdı bu –hiç dışarı çıkmadan, su ve yiyecek sıkıntısı çekmeden 6 aydan 1 yıla kadar yaşanabilir özelliklere sahip– sığınağın tanıtımı.

Belki yakınımızda bir örneğine rastlamamış olabiliriz ama dünyanın çeşitli yerlerinde “konuşlanmış”, otel gibi değerlendirilebilecek sığınakların sayısının tahminimizden de fazla olduğunu söyleyebiliriz rahatlıkla. Tam sayıyı bulamayacak olsak da, biraz araştırdığımızda yaklaşık bir değere ulaşabiliriz; ancak kişisel sığınakları da söz konusu edeceksek eğer, işin içinden çıkmamız işte o zaman imkânsız bir hale gelecektir.

Özellikle 2012 yılında altın çağını yaşamıştı böylesi sığınaklar. Hatırlanacaktır, 21 Aralık 2012 tarihinin kadim Maya takvimindeki son gün olması, kıyamet senaryolarını bazılarının daha da inanılır kılmıştı. Sonuçta 2016 yılına adım atabildik, dünyanın sonu gelmedi ama eminim o yıl içinde, kişisel sığınaklara yenileri eklenmiş ya da var olanlar güçlendirilmiştir; yiyecek-içecek stokları yeniden kontrol edilmiş ve hatta artırılmıştır.

Genellikle bir hobi olarak başlayan ama çoğunlukla bir çeşit “hastalığa” dönüşen bir tarafı var bu sığınak inşa etme çabasının. (Gerçi dünyanın gidişatı nedeniyle hak vermemek elde değil.) “Güvenli odalar”dan başlayarak tam teçhizatlı, askeri nitelikli sığınaklara dek uzanıyor... İşte benzer bir yapı, S. L. Grey’in kaleme aldığı “Yeraltı” romanında da karşımıza çıkıyor. Daha çok otel benzeri olarak nitelendirdiğimiz sığınaklardan biri “Yeraltı” romanındaki. Yerin altına doğru sekiz kat inen bu yapı medeniyetten kilometrelerce uzakta. Her bir katta kişilere/ailelere özel “akıllı” daireler yer alıyor. Yerin en altındaki son iki kat da yüzme havuzu, spor salonu, jeneratör, yakıt deposu, derin dondurucu, bitki yetiştirme alanı, su ve hava arıtma cihazlarına ayrılmış... Tüm dünyaya hızla yayılma eğilimi gösteren ölümcül bir grip salgınının baş göstermesiyle ciddi paralar dökerek bu sığınaktan daire alan aileler, yavaş yavaş yerleşmeye başlıyorlar. “Özel Yer” adındaki bu sığınağa niçin gelme gereği duyduklarını şu cümlelerden anlamak mümkün: “Geri döndüğümüzde hiçbir şey eskisi gibi olmayacak; bu sıradan bir grip değil. İşler değişiyor. Önümüzdeki birkaç hafta içinde toplumsal düzende bir çökme bekleyebiliriz; yağmalamalar, karışıklıklar, yıkım... Çok geçmeden sıkıyönetim ilan edilecek. Ölü sayısı, temel hizmetleri bile etkileyecek kadar ciddi boyutlara ulaşacak. Burada işimiz bittikten sonra orada, yukarıda yeni bir hayat kurmak zorunda kalacağız. Ama biz sonuna kadar bekleyeceğiz, yeni düzen içinde yerimizi almak üzere hazır ve güçlü olacağız.”

Aslında çok “sağlam” bir temel üzerine oturuyor roman. Böylesi bir tecrit mekânından çok sağlam bir polisiye, bir bilimkurgu ya da korku hikâyesi çıkarmak olası. Üstelik romanın yazar bilgisi bölümünden şu ayrıntıları ediniyoruz: Louis Greenberg ve Sarah Lotz, bu kitap için yaptıkları işbirliğinde S. L. Grey adını kullanmışlar. Sarah Lotz, cinayet ve gerilim romanları yazarı; Türkçeye de yakın bir zaman önce “Üç” ve “Dört” isimli iki romanı çevrilmiş durumda. Louis Greenberg’in de vampir edebiyatı üzerine yüksek lisans ile kıyamet sonrası bilimkurgu edebiyatı üzerine doktora yapmış bir isim olduğunu öğreniyoruz. Diğer bir deyişle polisiye, bilimkurgu ve korku edebiyatı hakkında en azından fikir sahibi iki ismin kolektif çalışmasının bir ürünü “Yeraltı” romanı. Bu anlamda, romanın ilk sayfalarında, hikâyenin nereye doğru yol alacağını kestirmeye çalışmak bir hayli heyecan verici. Benim aklıma sık sık M. Night Shyamalan’ın 2004 tarihli “Köy” (The Village) filmi geldi örneğin; gözümüzün önünde akıp giden hikâyenin ardından beni bambaşka bir hikâyenin beklediğine inandırdım hep kendimi...

Ancak romanın hikâyesi nasıl başladıysa öyle, yani yalnızca karakterler üzerinden ilerliyor. Ama asıl hayal kırıklığı yaşatan, romanın psikolojik gerilim unsurunun da tam anlamıyla yansıtılamamış olması. Kimi yönlerden “arızalı” karakterlerin, üstelik tecrit altında, bir takım gibi hareket etmeleri bir noktadan sonra imkânsız hale geliyor; tabii bunda esrarengiz ölümlerin de payı var. Üstelik “Özel Yer” hiç de tanıtımlardaki gibi kusursuz bir sığınma alanı değil. En azından, istenilen şekilde kullanıma hazır değil henüz.

Romandaki karakterlerden biri şöyle diyor: “Odama yürürken Tyson iyi geceler dileğimi zar zor duyuyor. Belki Murakami kafamı dağıtmama, annemle ilgili yaşadığım stresi üstümden atmama yardımcı olur.” Gerçekten de romanın bazı noktalarında insanın aklına –Murakami değilse de– başka bir kitaba “geçmek” geliyor. Bunun sebebi elbette beklentinin yüksek olması. Yukarıda saydığımız özelliklerde iki yazarın elinden çıkmış ve üstelik geniş hareket alanı sağlayan bir konuya sahip bir romandan beklentimizin yüksek olması kaçınılmaz.

Sonuç olarak “Köy” filmindeki tadı alamıyoruz belki ama “Yeraltı” romanı, zaman zaman izleme ihtiyacı duyduğumuzu hissettiğimiz aksiyon filmlerine benzetilebilir. Vakit geçirmek için (evden-işe; işten-eve gidip gelirken) bir alternatif olarak değerlendirilebilir. O kalabalıkta, bir kitaba “sığınma” ihtiyacı hissettiğiniz anda belki; kafa dağıtmak için!

“Yeraltı”, S. L. Grey, Çev: Mehmet Gürsel, 335 s., Altın Kitaplar Yayınevi, 2015