Remzi Kitabevi

Çocuk kitabı aynı zamanda bir tasarımdır. Resimleri, grafiği, kapağı, kâğıdı, harfleri, mizanpajı ve boşluklarıyla önemli bir tasarım nesnesidir. Bir kitaptır kitap olmasına ama başlı başına bir sanatı, bir zanaatı da muştular. Bir dil keşfeder. Her zaman yenidir. Çocuk kitabının doğuşunda vardır yenilikçilik. Bütün bu meseleleri, Lane Smith’in, kitabın hayatımızdaki yerini yücelten resimli öyküsünden bahsederek söylemek çok doğru olacaktır. Lane Smith, kitabın, tablete, bilgisayara, harekete, ışığa ve sese karşı nasıl açık ara önde ve geçilmez, rekabet edilemez olduğunu kanıtlıyor, çocuklar için yaratılmış bu yalın eserinde.

E-kitap tartışmaları sürerken, kitabın bir “eşya” olduğunu, bu eşya olma haliyle de tek ve bütün olarak bize ait olduğunu; yani elimiz gibi, yani kolumuz gibi olduğunu söylüyor Lane Smith. Bir enerjiye ihtiyacı yok kitabın. Işığı onun içinde. Kendi hareketi bizim zihnimizde. Renkleri kafamızın içinde. Kitabın enerjisi insandır demek istiyor. Kitabın pili de, elektriği de, ömrü de insandır. Ve kitap eğer bir şeye evirilecekse bu bir enerji olmayacak. Taştan kâğıda dönüşen süreçte, kitap daha uzun yıllar dokunduğumuz ve parmaklarımızı hissettiğimiz; bir kumaş, bir yastık gibi ölümsüz olacak. Çünkü kitap, yeryüzündeki en ergonomik, biçimi insana en uygun ‘eşya’dır. Hiçbir ikincil güce ihtiyaç duymaz. Şarj edilmez kitaplar.

“Bu Bir Kitap”, Lane Smith, Çev: Tuğçe Akyüz, Uçanbalık Yayınları, 2015

BAŞIMIZDA KUŞLAR

Son günlerde karşıma çıkan en ilginç, en keyifli çocuk kitabı, İspanyol Sandra Gobet’in yazıp resimlediği ve yeni, başarılı çocuk edebiyatı emekçisi Genç Osman Yavaş’ın dilimize kazandırdığı “Başımızda Kuşlar”. Kitap, roman boyutlarında, az yazılı ve bol resimli sunumuyla da çok kullanışlı. Fiyatı uygun ve taşıması kolay.

Metin gücünü imgeden alıyor. Çocukların hayatı okuma biçimine en yakın edebi varlık; imge ve şiir. Çünkü çocuklar için her şey bir şeye benzer. Her şey bir şeyi çağrıştırır. Yine metin, gerçeküstü öğelerden besleniyor. Olağandışı her şey çocuğun ilgisini çeker. Çünkü o henüz hayat hakkında karar vermemiştir. Yerçekimini test etmektedir sözgelimi. Buzun su olabileceğini yeni yeni öğrenmektedir. Bu yüzden buza büyük insanlardan daha çok şans tanır. Hikâyede geçtiği gibi; bir zamanlar bir şehirde insanların kafalarındaki kuşlarla yaşadığına inanır çocuk okur. Başında bir kuşla yaşamayı isteyecek kadar az hayat tecrübesi vardır.

“Hiç saçını taramak istemeyen Luis’in başının üzerinde bir ağaçkakan yaşıyordu.”

Bir insanın başına çöreklenen, insan kafasını “yuva” haline getiren kuşlar aynı zamanda o insanın karakterinden özellikler de taşırlar. Paloma, bu topraklar üzerinde yaşayan en kibirli kişidir. Ve bu yüzden başının üzerinde dev bir şapkaya benzeyen bir tavus kuşu yaşamaktadır. Carla ise başının üzerinde yaşayan baykuş sayesinde geceleri de görebilmektedir. Ve Carla zifiri karanlıkta bile korkmamaktadır.

İnsanların faydacı genleri iş başındadır fakat. Kuşlardan elde ettikleri yararlardan vazgeçmemek için onları kafalarına ekledikleri kafeslere kapatırlar. Kaçamamaları için. Hikâye insan ve doğa ilişkisini imgelemeye başlar artık. Oysa kuşlar özgür olduklarında insanların başlarına yerleşmişlerdir. Bunu kendileri seçmiştir.

İstanbul’da yaşayan herkesin başında martı yuva yapmıştır mesela. Hafızasına hiç değilse. Ben bu kitabı okuduktan sonra fark ettim ki keşke başımızda sığırcıklar yaşasaydı. Hepimiz nasıl da ayrılmazdık o zaman.

“Başımızda Kuşlar”, Sandra Gobet, Çev: Genç Osman Yavaş, 5 + yaş, 39 sayfa, Final Kültür Sanat Yayınları, 2015

KULAKTAN KULAĞA

Kuşlardan açılmışken söz, başka kuşlu bir kitaba uçalım. Çocuk edebiyatına büyük emek veren değerli Filiz Özdem’in, kuş türlerini çocuklara anlatan “Kulaktan Kulağa” kitabına bir göz atalım. Tertemiz bir metin, güzel sıcak bir hikâye ve elbette çocuklar için bilgilendirici bir kitap ama önce harika resimlerinden söz etmeliyim. Seçil Çokan’ın desenleriyle ilk kez karşılaşıyorum. Ancak kuş tüylerindeki ayrıntılardaki başarısı, renklerin ayrımı ve sahneleri çok başarılı buldum ve ülkemiz çocuk illüstrasyonu için bir kez daha umutlandım.

Sarıasma, arapbülbülü, arıkuşu, gökkarga, baştankara, yalıçapkını ve kara leylek hikâyenin kahramanları ama daha fazlası kitabın arkasındaki zarfın içindeki kartlarda. Sizi bilmem ama ben siyah renkli leyleği ilk kez tanıyorum. Filiz Özdem gerçekten görmüş kara leyleği, kulağıma fısıldadı. Bilmediğimiz ne çok kuş var!

“Kulaktan Kulağa”, Filiz Özdem, Resimleyen: Seçil Çokan, 4+ yaş, YKY, 2015

NÂZIM

Nâzım’ı ne kadar çok kitap anlatsa azdır, değil mi? Aylak Adam Çocuk Yayınları, usta yazar Gündüz Vassaf’ın kaleminden, Dilem Serbest’in gerçekçi çizimleriyle bu kez çocuklar için Nâzım kitabı yayımlamış. O kadar sergi, belgesel, film, yayın var ki büyük üstat adına. Ama çocuklar için özenilmiş olanları öyle az ki. Bu yüzden bu kitap bir müjde bizler için.

Gündüz Vassaf otobiyografik ve kronolojik bir manzume tercih etmiş Nâzım’ı anlatmak için. Nâzım’ın şiirleri, sözleri yeşil fontla ayrılmış ana metinden. Kitabı benim için ilginç kılan; polis baskınlarını, sürgünleri, hapis hayatını cesurca göstermesi. Bu anlamda on yaş üstü çocuklarımızın günümüzü de anlamasına yardımcı olacaktır belki. Ya da hiç anlamamasına, kim bilir.

“Yaşamak bir ağaç gibi tek ve hür ve bir orman gibi kardeşçesine, bu hasret bizim…”

Bu sözlerin and olmasını ne çok isterdim. Her okulda bir Nâzım köşesi olmasını. Ve her gün öğretmenlerin, ülkemizdeki bütün çocuklara eşit ve özgür koşullarda, terk etmek zorunda kalmadıkları okullarında, şu sözlerle derse başlamasını:

“Güzel günler göreceğiz çocuklar,

güneşli günler

                göre-

                      -ceğiz...

Motorları maviliklere süreceğiz çocuklar,

ışıklı maviliklere

                          süre-

                                -ceğiz....”

Nice başka Nâzım Hikmet Ran kitaplarına ilham olması dileğiyle. Güneşli kütüphanenize bir kitap ya da bir güneş.

“Nâzım”, Gündüz Vassaf, Resimleyen: Dilem Serbest, 10+ yaş, 83 sayfa, Aylak Adam Çocuk Yayınları, 2015